Digitale dementie: maakt de smartphone ons dommer?

Zonder smartphone zijn we nergens. Dat is het idee, toch? We gebruiken dat ding om de weg te vinden, appjes te sturen, afspraken te onthouden en zelfs om boodschappenlijstjes te maken. Superhandig, maar niet zonder risico. Steeds vaker hoor je de term ‘digitale dementie’.

Dat klinkt behoorlijk heftig. Maar wat is digitale dementie eigenlijk? Heeft iedereen daar last van? En moeten we er écht bang voor zijn? We zochten het voor je uit, want deskundigen trekken nu aan de alarmbellen. Zo zou de smartphone ons tot op zekere hoogte dommer maken.

Wat is digitale dementie?

Digitale dementie is niet bedacht door een of andere doemdenker op Twitter. De term is afkomstig uit Zuid-Korea en dat heeft een reden. Dit Aziatische land is namelijk het technologisch meest verslaafde land ter wereld. Artsen daar zagen een toename van geheugen- en concentratieproblemen bij jongeren. Symptomen die verdacht veel lijken op beginnende ouderdomsklachten, maar dan bij mensen die net hun eerste baardharen hebben. Denk aan vergeetachtigheid, moeite met focussen, constant onrust in je hoofd.

Lees ook: Nieuw onderzoek toont de schaduwkant van thuiswerken

Is het officieel? Nee. Digitale dementie is geen medische diagnose. Maar het is wel een wake-up call. Want hoe normaal is het eigenlijk dat je niet eens meer weet wanneer je moeder jarig is, omdat dit automatisch in je agenda staat?

Test jezelf

Even eerlijk: weet jij nog vijf telefoonnummers uit je hoofd? Kun jij een uur lang geconcentreerd werken zonder vijf keer je mail, Instagram en Spotify te checken? Als je al moet zuchten bij de gedachte alleen, dan is dat precies waar het om draait. We trainen ons geheugen nauwelijks nog. Alles staat in de cloud. En waarom zou je zelf nadenken, als je het ook kunt opzoeken op het internet. Of nog extremer: stel al je vragen aan kunstmatige intelligentie.

De eindeloze dopamine-rush

Elke melding op je telefoon, of het nu een like is, een nieuwtje of een bericht van je groepsapp, geeft je een klein shotje dopamine. Lekker, even dat fijne gevoel. Maar het maakt ons ook verslaafd aan afleiding. Uit onderzoek bleek al in 2015 dat onze aandachtsspanne is teruggelopen naar een lullige acht seconden. Korter dan die van een goudvis. Of dat cijfer helemaal klopt? Maakt niet uit. De conclusie blijft staan: we zijn dramatisch snel afgeleid. Dit is slechts een van de groeiende symptomen van digitale dementie.

Worden we echt dommer van onze smartphone?

Niet per se. Technologie maakt ons op veel manieren slimmer. Je kunt binnen drie seconden alles weten over Napoleon, de Champions League of je belastingaangifte. Maar als je brein zelf niks meer hoeft te doen, wordt het lui. Net als een spier die je niet traint, verliest je geheugen aan kracht. Je verliest de vaardigheid om lang na te denken, om echt te focussen en om informatie actief op te slaan. Daarom is het lezen van boeken bijvoorbeeld goed voor je woordenschat, omdat je zo bezig bent met taal en je je hersenen actief traint.

Wat kun je doen tegen digitale dementie?

De oplossing is simpeler dan je denkt, maar zal voor velen ook confronterend zijn. Leg je telefoon vaker bewust weg. Tijdens het eten, tijdens een goed gesprek, of gewoon op de wc (ja, ook daar). Probeer dingen uit je hoofd te doen: onthoud dat boodschappenlijstje. Zoek eens iets op in een boek, of vraag het aan iemand.

Lees ook: Mannen moeten twee keer per week met andere mannen afspreken om gezond te blijven, zegt onderzoek

Geef jezelf momenten van diepe focus. Zet een timer en werk 30 minuten zonder afleiding. Of lees een boek zonder elke twee pagina’s Instagram te checken. Er zijn zelfs apps zoals Forest die je helpen met concentreren, door letterlijk een virtueel boompje te laten groeien zolang jij je telefoon niet aanraakt.

En als je écht hardcore wil gaan: dump je smartphone voor een dumbphone. Zo eentje waarmee je alleen kunt bellen en sms’en. Klinkt primitief, maar het kan verrassend verfrissend zijn voor je dagelijks leven.

Conclusie: digitale dementie is geen grap

Je hoeft niet meteen in paniek te raken, maar je moet het ook niet negeren. Digitale dementie is misschien geen officieel syndroom, maar de gevolgen van overmatige telefoongebruik zijn echt. Minder focus, minder geheugen, meer stress. Dus wees de baas over je eigen brein. Gun jezelf rust, daag je hoofd uit en pak af en toe dat boek in plaats van je scherm. Of zoals een wijs mens ooit zei: gebruik je hersens, voordat je ze kwijt bent.

We scrollen gemiddeld zo’n 160 meter per dag op onze smartphone