Zo wordt de nieuwe paus gekozen

Het is een van de laatste mysterieuze rituelen die de moderne wereld nog kent: het conclaaf. Een geheimzinnig, eeuwenoud toneelstuk waarin mannen in rode gewaden en gouden ringen beslissen wie de machtigste geestelijke op aarde wordt. Geen campagnetournee, geen mediacircus, slechts gefluister, gebed en witte rook. Hoe wordt een nieuwe paus gekozen?

De katholieke kerk staat aan de vooravond van een nieuwe era. Paus Franciscus is op 88-jarige leeftijd overleden. En dat betekent: een nieuw hoofdstuk, een nieuwe naam en een nieuw gezicht op het balkon van de Sint-Pietersbasiliek in Vaticaanstad.

Paus Franciscus overleden aan beroerte gevolgd door hartfalen

Paus Franciscus is op 21 april 2025 overleden in zijn woonverblijf in Vaticaanstad, aan een beroerte gevolgd door hartfalen. De Argentijnse kerkvorst, geboren als Jorge Mario Bergoglio, stond bekend als een hervormer in een bastion van traditie. Hij pakte misbruikschandalen aan, riep op tot klimaatactie en sprak zich uit tegen de overdreven luxe binnen zijn eigen gelederen. Daarom noemden velen hem een progressieve paus.

Niet iedereen binnen het Vaticaan kon zijn stijl waarderen. Waar hij bij de een werd gezien als de paus van het volk, vonden anderen hem te wereldlijk, te soepel. Maar zelfs zijn tegenstanders moeten toegeven: hij liet de kerk menselijker en opener achter dan hij haar aantrof.

De sleutel draait om en het conclaaf begint

Binnen 15 tot 20 dagen na het overlijden van de paus komt het conclaaf bijeen. De kardinalen reizen vanuit alle hoeken van de wereld naar Rome. Maximaal 120 van hen mogen deelnemen, maar alleen als ze jonger zijn dan 80 jaar. De locatie is steevast de Sixtijnse Kapel, onder de blik van Michelangelo’s fresco’s.

Lees ook: De Lamborghini van de Paus zoekt een nieuwe eigenaar

Daar worden ze letterlijk opgesloten. Geen contact met de buitenwereld, alleen stilte, gebed en politieke spelletjes onder heilige vlag. Het conclaaf begint met een mis, waarin de Heilige Geest wordt gesmeekt om inspiratie.

Met stembriefjes wordt de nieuwe paus gekozen

Iedere kardinaal vult zijn stembriefje in met de woorden Eligo in summum pontificem: Ik verkies tot paus en een naam. De briefjes verdwijnen in een kelk, waarna een speciaal aangewezen stemcommissie telt, noteert en de briefjes bundelt. Na elke ronde worden de briefjes verbrand.

Zwarte of witte rook

Zwarte rook betekent: nog geen beslissing.
Witte rook? Dan is er een nieuwe paus.

Lukt het niet binnen 30 stemrondes om iemand met tweederdemeerderheid te kiezen, dan mogen de kardinalen overstappen naar een gewone meerderheid. Dat is zeldzaam, maar mogelijk. En daar begint het spel van coalities en verborgen voorkeuren.

Lees ook: De nieuwe G-Klasse van paus Franciscus is een heilige Batmobiel

Als de stemming eindelijk een winnaar oplevert, wordt die gevraagd of hij de rol accepteert. Vervolgens kiest hij zijn pausnaam. Dit kan een eerbetoon aan zijn voorganger zijn, of juist een signaal van koerswijziging. De nieuwe paus krijgt de vissersring, hult zich in het wit en bereidt zich voor op het moment waarop de hele wereld hem voor het eerst ziet.

Vanaf het balkon van de Sint-Pieter klinkt het dan: Habemus Papam. Daar staat hij. De leider van 1,3 miljard katholieken. En het enige wat wij daarbuiten weten, is dat de rook wit was.

Conclave op Prime Video

Wil je een inkijkje in dit geheime proces? Zie dan de film Conclave op Prime Video, waarin niemand minder dan Ralph Fiennes het Vaticaanse machtsspel speelt alsof het een thriller is. Intriges, loyaliteiten, geheimen en dat alles onder het oog van God. Want in het conclaaf geldt maar één regel: wat daar gebeurt, blijft daar. Behalve de rook. Die verraadt alles.