Sef over de staat van Nederland: ‘Geld wordt geprioriteerd boven mensen’

Sef maakt zich zorgen. Over de wereld. Over de mensen die erop wonen. En over de systemen waarin die mensen leven. Zijn nieuwe plaat Ik zou voor veel kunnen sterven, maar niet voor een vlag luistert als een blauwdruk voor een betere wereld. ‘We moeten afbreken en opnieuw opbouwen’, zegt hij in JFK 99.

Ik zou voor veel kunnen sterven, maar niet voor een vlag. Het is een hele mond vol, maar een passender albumtitel wist Yousef Gnaoui, ofwel rapper Sef, niet te bedenken. Een Vlag – we korten ‘m even af voor het gemak – is zijn meest politiek geëngageerde plaat ooit. ‘Er is zoveel waarover ik mij druk maak en waarover ik nadenk, dat ik het wel moest vatten in muziek’, verduidelijkt de 38-jarige muzikant uit Amsterdam, terwijl hij zich opmaakt voor een diepe duik in zijn gedachtenwereld.

Systemen als rode draad

Als we hem vragen de rode draad in één woord te vatten, dan noemt hij ‘systemen’. Hij ziet dat er veel systemen in de wereld werken waar mensen slachtoffer van worden. ‘De natiestaat, het kapitalisme, nationalisme. Dat zijn allemaal zaken die misschien goed werken voor een paar mensen, maar niet voor de grote groep. Er spelen veel dingen waar we het met zijn allen uitgebreid over moeten hebben. En daarna moeten we problemen bij de wortel aanpakken.’

Zaken die niet goed werken, dingen die spelen, problemen die bij de wortel moeten worden aangepakt. Grote woorden, maar ook vage woorden. Dat weet Sef zelf ook wel. Maar bij Sef hoef je niet bang te zijn dat hij alleen schiet met lege hulzen. Hij doet niet veel mediaoptredens. Als hij ze wel doet, dan alleen als hij ook echt iets te vertellen heeft. Hij neemt bedachtzaam een slok van zijn thee en denkt na over de voorbeelden die hij wil belichten. Want ook hij weet wat de volgende vraag gaat zijn.

Sef: ‘We moeten problemen bij de wortel aanpakken’

Kun je één zo’n ‘ding’ uitlichten? ‘Kapitalisme, één van de grootste oorzaken van ongelijkheid. Veel mensen weten niet wat dat inhoudt, die denken dat je handel bedoelt. Of bedrijven of dingen kopen. Maar dat bestaat allemaal al langer dan het kapitalisme. Kapitalisme benadrukt dat je met kapitaal meer verdient dan met werk of arbeid. Mensen die veel geld hebben, worden in zo’n systeem alleen maar rijker. En mensen die minder te besteden hebben, worden armer. Kortom: de kloof tussen arm en rijk wordt groter. En die manier van doen wordt nog beschermd ook. Door belastingstructuren, door de politiek. Je ziet het nu toch, aan bijvoorbeeld de energierekeningen die veel mensen niet meer kunnen betalen. Dan zou je denken dat de rekeningen omlaag moeten, maar nee, de winst van de aandeelhouders moet ook blijven groeien. Het is niet dat zij van mij geen winst mogen opstrijken, maar kunnen ze niet een jaartje met wat minder? Het is maar net waar je als samenleving je prioriteiten hebt liggen.’

Ben jij gelukkig in het huidige Nederland? ‘Op dit moment voel ik me niet zo verbonden met het idee ‘Nederland’, de Nederlandse vlag is er niet een waar ik graag mee zwaai. De Marokkaanse ook niet trouwens. Er is een hoop goed geregeld hier, maar Nederland heeft veel om aan te werken en om te verbeteren. Als ik dit zeg, wijzen mensen vaak naar Amerika. Ja, daar is het nog veel erger, maar dat het ergens anders erger is, betekent niet dat er bij jou niets aan de hand is. Er is veel polarisatie en als we dat laten gebeuren, liggen we stevig op koers om richting ‘Amerika’ te gaan. In het politieke landschap wordt met name aan de flanken het verschil gemaakt. Het midden laat zich naar mijn idee te veel beïnvloeden door de partijen op rechts. Terwijl ik denk dat aan de sociale kant de oplossingen liggen. Want waarom mag geld vrij bewegen, maar mogen mensen dat niet? Geld wordt volgens mij geprioriteerd boven mensen.’

Sef: ‘We liggen op koers om richting ‘Amerika’ te gaan’

De hele samenleving herzien is geen makkelijke taak. Hoe zie je dat voor je? ‘Het is grondig en moeilijk, ook omdat je niet weet wat een goed alternatief is. Maar het is wel wat er moet gebeuren. Je kunt geen pleisters blijven plakken op een gapende wond. Op een gegeven moment moet je de wond toch echt behandelen. Wat me wel deed twijfelen om hierover muziek te maken: mensen geven me soms het gevoel dat ik ook antwoorden moet hebben op de vragen die ik stel. Of oplossingen voor de problemen die ik aankaart. Die heb ik niet, maar ik vind het wel belangrijk dat de problemen en vraagstukken worden benoemd.’

Ondanks alle problemen die je aankaart noem je je plaat vooral hoopvol? ‘Ja. Want er is altijd een oplossing. Dit gaat geitenwollensokkerig klinken, maar die oplossing is liefde. De basis waarop je een samenleving moet bouwen, is het gelijkheidsbeginsel. En dat is gebaseerd op liefde, niet op haat. We moeten afbreken en opnieuw opbouwen. We zijn allemaal hetzelfde, willen allemaal een goed leven. Als je een maatschappij bouwt op het idee dat iedereen daar evenveel recht op heeft, dan kan dat. Maar ja, hoe maak je mensen inzichtelijk dat ze een beetje aardig moeten doen tegen elkaar?’

Lees het hele interview in JFK 99, nu te koop