Luc Besson: ‘Ik durf nu in emotionele gebieden te komen’

Luc Besson, de succesvolste Franse commerciële regisseur (Léon, The Fifth Element), is terug met het drama Dogman. JFK sprak met de 64-jarige Besson in Amsterdam.

Besson is terug na een aantal turbulente jaren. Wat toch een beknopte samenvatting verdient. In 2018 werd Besson aangeklaagd door de Belgisch-Nederlandse actrice Sand Van Roy voor verkrachting. De aanklacht werd in 2019 geseponeerd door gebrek aan bewijs. In 2021 wees ook een onderzoeksrechter in Parijs een tweede aanklacht af. Een beroep aan het Hof van Cassatie werd onlangs ook verworpen.

Luc Besson reageert desgevraagd: ‘Mensen doen wat ze willen doen. Het rechtssysteem is misschien niet perfect, maar wel onvervangbaar. En er is er maar één, en daar moet je voor buigen. De zaak is in totaal vijf keer verworpen. Als iemand de gerechtigheid en het vonnis niet wil respecteren, is dat aan hen. Maar rechtvaardigheid en rechtvaardigheid in de media zijn twee heel andere dingen.’

Een zaak die de regisseur en zijn familie achter zich willen laten. Onder meer door zich te werpen op het schrijven en regisseren van Dogman (nu in de bioscoop). Met in de hoofdrol Caleb Landry Jones (Three Billboards Outside Ebbing, Missouri) vertelt de film over het afgezonderde en eenzame leven van een hondenliefhebber die in het reine moet komen met de wereld, met haar geweld en regels.

Luc Besson over het ontstaan van het idee achter Dogman

Toen Luc Besson een nieuwsbericht las over een kind dat in een kooi werd opgesloten, begon hij na te denken over de gevolgen daarvan voor het kind en de daders. De honden kwamen later, naarmate het creatieve proces vorderde. Dogman had niet kunnen zijn zoals het is zonder de aanwezigheid van Jones. Het was duidelijk voor Luc Besson dat ‘Calebs vele lagen van emoties en diepgang, tederheid en kracht de film maken tot wat-ie is’.

Wat is uw reactie als deze film wordt beschreven als uw comeback? ‘Het stoort mij niet. Ik denk dat deze film zich kan voegen bij bepaalde films die ik in het verleden heb gemaakt, dus ik denk dat Dogman voor veel mensen een terugkeer is naar die tijd. We zijn dichter bij mijn vroege jaren met Léon, Subway en Nikita, dan bij The Fifth Element of Lucy.’

Hoe laat Dogman zien dat u bent gegroeid als filmmaker? ‘Dogman heeft een aantal van dezelfde actie- en komische noten uit andere films. Maar ik denk dat ik nu durf om meer in donkerdere, meer emotionele gebieden te komen. Zonder de emotie er met de haren bij te slepen. Mijn eerste film maakte ik toen ik 19 was en nu ben ik 64, dus het heeft me bijna vijftig jaar gekost om de focus te krijgen. Ik denk dat ik mezelf iets beter kan uitdrukken en beter weet wat ik wil zeggen.’

Luc Besson: ‘Het heeft me vijftig jaar gekost om focus te krijgen’

Met nog steeds dezelfde liefde op de set? ‘Als een verhaal mij boeit, heb ik nog steeds dezelfde liefde. Ik word wakker in de ochtend. Ik zeg: ‘God, ik moet deze film maken!’ Dat is mijn brandstof. Als ik dat niet heb, zal ik de film niet maken, maar als ik hem heb, als ik besef dat ik verliefd ben op dit ding en ik wil het doen; dan ga ik. Dat is nooit anders geweest, sinds het begin. Ik heb ook nooit gezocht naar roem of geld. Nooit in mijn leven. Dat was niet mijn doel. Ik heb een verhaal te vertellen.’

Wat helpt u hierbij? ‘Je moet permanent over een soort extra gevoeligheid beschikken, van de ochtend tot het einde van de dag. Ik herinner me dat ik na een lange draaidag om tien uur ‘s avonds terugging naar het hotel en tv keek, en ze hadden het over de opening van een bloemensalon. Ik zag een paar oude mensen daarheen gaan en ik begon te huilen. Verschrikkelijk. Verschrikkelijk omdat ik merkte dat ik elke ochtend mijn pantser aantrok voordat ik naar de set ging om de verantwoordelijkheid en druk aan te kunnen. Tegelijkertijd moet je ook een gevoeligheid hebben om iets moois op film te krijgen. Je moet een generaal van een leger zijn, en als een bloem je arm raakt, schreeuw je tegelijkertijd. Het is pijnlijk. En eerlijk gezegd, elke keer dat je begint met filmen, herinner ik me dat weer.’

‘ChatGPT is slechts een samenvattig van informatie die al bestaat’

En hoe zit het met kunstmatige intelligentie, moeten we daarvoor vrezen? (lacht) ‘Welnu, het is al decennia bezig dat mensen, beetje bij beetje, in verschillende beroepen zijn vervangen door machines. En mensen zijn het laatste dat niet onder controle kan worden gehouden. Omdat ze menselijk zijn. We klagen, we zijn blij, we huilen… En de besluitvormers, degenen die de touwtjes in handen hebben, dat zit hen dwars. Het stoort ze dat we niet onder controle kunnen worden gehouden, dus proberen ze ons te vervangen. Maar het is aan ons om de situatie niet passief te accepteren en te laten ronddwalen. Maar als je naar zoiets als ChatGPT kijkt, is dat slechts een samenvatting van de informatie die al bestaat.’

Geen zorgen dus? ‘Pas altijd op, maar op dit moment is het niet meer dan een leesmap van wat er al is gemaakt. Zou AI Dogman hebben kunnen schrijven? Ik betwijfel het. Uit wat ik lees wordt het echter steeds vaker in de journalistiek gebruikt! Maar weet je, de schrijver Mark Kamen, met wie ik Taken schreef, vroeg een AI-bot om een actiefilm te schrijven met Liam Neeson. Deze bevatte in wezen de eerste dertig pagina’s en herschreef Taken op milde wijze. Maak je nog niet druk, zou ik zeggen!’

Sequal op The Fifth Element

Krijgt u, omdat Hollywood zo franchisegericht is, nog wel eens telefoontjes over The Fifth Element en een vervolg? ‘Ik denk dat franchising iets anders is. Er moet iets in het DNA van het verhaal zitten. In mijn laatste science fiction-film, Valerian, zijn het twee agenten. Je kunt zoveel missies doen als je wilt, dus in het DNA kun je veel Valerians maken. In The Fifth Element zit niets in het DNA om een vervolg te maken. Althans, voor mij persoonlijk dan. Vervolgfilms interesseren mij überhaupt zelden.’

En wat vindt u van kdie niet aflatende stroom aan comic- en nu ook videogameverfilmingen? ‘Je hebt altijd films met inhoud gehad en films als cheeseburgers. Ik denk dat we gemakkelijk films kunnen maken die leuk zijn, maar ook inhoud hebben. Zelfs als je de inhoud niet serieus neemt en er niet met je vinger op drukt en zegt: ‘Dit is belangrijk’, kun je hier en daar een boodschap plaatsen. Een belangrijke les die ik heb geleerd door de jaren heen.’

En is er een allerbelangrijkste les? ‘Ik begon wat succes te krijgen met Le Grand Bleu en La Femme Nikita. Ik werd toen door Steven Spielberg uitgenodigd om op zijn set te komen. Om te zien hoe het eraan toeging en omdat hij met me wilde praten over film. Daar zeg je natuurlijk geen nee tegen. Welke set? De allereerste Jurassic Park, geen kleintje dus, haha! Ik was een intellectuele Franse regisseur, althans, zo zag ik mijzelf graag. Van Spielberg leerde ik dat je ook lol kan hebben op de set. Plezier hebben in het maken van kunst en het allemaal niet té serieus nemen. Doe niet zo moeilijk. Dat heb ik sindsdien altijd weten vast te houden.’