Jesse Klaver: ‘Terrorisme zit in de hoofden van mensen’

Dit was het jaar van de Nederlandse JFK. En dan hebben we het natuurlijk over Jesse Feras Klaver: met z’n 30 jaar de jongste fractievoorzitter ooit. De idealistische rockster van GroenLinks die makkelijk de Melkweg uitverkoopt en niet van de tv weg te denken is. Maar wie is deze man die zegt Nederland te gaan veranderen?

Tekst Fleur Meijer, fotografie Andy Tan

Plaats en datum: Den Haag, Binnenhof, een verrassend warme dag. Locatie: de lichte, opgeruimde werkkamer van Jesse Klaver, in het verrassend kleine fractiekantoor van GroenLinks. “Leuk dat je er bent. Ga zitten, wil je wat water? Het heeft iets raars he?, die paspoortcontrole en handbagagecheck. Ik vraag me ook weleens af waar hier de taxfreeshops zijn.” De fractievoorzitter is precies zoals je denkt dat hij is. Ontspannen. Vrolijk. Open. Oprecht. Maar ook weer niet op het niveau van een gezellige Brabantse flapuit. Nee, als iets duidelijk wordt in het gesprek, is dat Jesse Klaver een politicus pur sang is. Die precies weet wat hij doet en zegt. Minus de wollige bewoordingen. En met maximaal charisma. Het geheime wapen van links volgens velen, een ‘snotneus’ volgens anderen (Fons de Poel, red.). Een wapen dat goed gaat in de peilingen, en zomaar eens als een kanon af zou kunnen gaan in maart 2017. Een interview met JFK kon hij moeilijk weigeren, trouwens. Dat hij dezelfde initialen heeft is toeval, dat Kennedy zijn grote held is niet. “Die man heeft een kernoorlog voorkomen tijdens de Cubacrisis. Door naar zijn eigen intui?tie te luisteren in plaats van zijn generaals die allemaal aandrongen op een oorlog met Rusland. En vergeet niet dat hij degene was die de rassenscheiding wilde afschaffen. Toen hij daarmee bezig was, daalde hij gigantisch in de peilingen. Maar toen zei hij: ‘Als we dan toch de verkiezingen moeten verliezen, dan het liefst om een principie?le reden als deze.’ Dat vind ik zo mooi.”

Hoe heb je de lessen van Kennedy vertaald naar je eigen politiek? “Ook ik blijf trouw aan mijn ideee?n en idealen. Altijd. Politiek is een strijd om ideee?n, en ik luister uiteraard naar wat de kiezer te zeggen heeft. Ben je het niet met onze standpunten eens, prima. Stem dan niet op ons. Ik zal in elk geval niet mijn ideee?n buigen naar de kiezer toe om zo meer stemmen te krijgen. Neem de vluchtelingencrisis: toen die uitbrak, en een groot deel van het land boos was, gingen wij niet met die boosheid mee. Wij spraken juist uit dat we me?e?r vluchtelingen moesten opnemen. Omdat ik empathie en medemenselijkheid belangrijk vind. Juist nu. En als dat ons zetels kost bij de verkiezingen, jammer dan.”

Hoe gaat het met de voorbereidingen? Wouter Bos zei ooit dat hij tijdens campagnet d hooguit een paar uur per nacht sliep. “Nou, dat is superstoer van hem, maar dat trek ik echt niet. [blendlebutton]Om scherp te kunnen zijn heb ik echt m’n slaap nodig. Voor zover dat gaat met twee kleine kinderen dan. Toevallig was gisteren echt een topdag. Wacht, ik pak m’n agenda er even bij, dan krijg je een idee hoe mijn dagen eruit zien.”

Hij zoeft naar zijn bureau, grist zijn agenda van tafel. “Oke?, gisteren dus. Van negen tot een voorbereidingen op mijn speech in de Melkweg, daarna had ik wat personeelszaken te regelen, toen met wat journalisten gepraat, debattraining gegeven, nog een vergadering met de part voorzitter en toen mocht ik uiteindelijk om acht uur naar huis. En toen bleek mijn vrouw ook nog eens als verrassing oppas te hebben geregeld, dus ik heb de rest van de avond lekker op het terras gezeten. Perfect. Dus nee, ik denk dat ik gemiddeld dagen van twaalf uur maak. Dat is netjes, toch? Soms meer, soms zeven dagen per week. Dat hoort erbij.”

‘Mijn vrouw zegt vaak tegen me: hé, zak hooi, wanneer ben je er weer eens?’

Ik sprak je part voorzitter Marjolein Meijer, en die zei dat ze je voortdurend moeten afremmen. ‘Anders ga?a?t hij maar door.’ Lacht betrapt: “Nou ja, dat is wel zo. Ik ben nou eenmaal heel gedreven. Daarom heb ik ook het beste team ter wereld om me heen. Zij zorgen goed voor me.”

Ben je wel eens bang voor ‘te snel, te veel’? Je zal niet de eerste persoon zijn die opbrandt in de politiek. “Nee, daar ben ik totaal niet bang voor. Ik kan me goed ontspannen en weer opnieuw opladen. Waar ik de energie vandaan haal weet ik ook niet, die he?b ik gewoon. Altijd al gehad. Ik word wakker en ik sta aan. Kom maar hier met die dag. De beuk erin. En ’s avonds zet ik mezelf dan net zo makkelijk weer uit. Maar je moet in dit vak wel goed voor jezelf zorgen. Goed eten, blijven bewegen. Als ik te veel vette zooi eet voel ik dat wel aan m n energielevel.”

Je hebt wel eens gezegd dat veel politici een paracetamolverslaving hebben omdat ze niet ziek mogen worden. Heb jij je voorraad al klaar liggen voor de campagne? “Ha! Dat zal ik je laten zien.”

Hij zoeft naar een kast en haalt er een etuitje uit. Lachend: “Kijk, hier bewaar ik bijvoorbeeld mijn cocai?ne. Nee, natuurlijk niet. Neusspray. Altijd handig, want door een verstopte neus krijg ik hoofdpijn. Nog vol. En hier: paracetamol. Een doosje, ook nog vol. Dus dat valt mee.”

En je vrouw Jolein, wat vindt zij? “Ja, die vindt nu wel dat ik er te weinig ben. Daar geeft ze me soms voor op mijn donder, en dat snap ik ook. Kijk, we hebben net een lekkere vakantie gehad. Je geniet van je lief, van je kinderen die de hele dag om je heen zijn, en dan ineens ben ik weer hele dagen en avonden weg. Dus ja, natuurlijk hoor ik nu vaak teksten als: ‘He?, zak hooi, wanneer ben je er weer eens?’ En dan zeg ik: ‘Ik weet het, sorry, het moet nu even. Volgend weekend ben ik weer een hele dag thuis.’ Zo probeer ik het dan weer goed te maken, vooral ook naar mezelf toe. Ik mis ze zelf ook en wil graag zoveel mogelijk bij mijn gezin zijn. Maar dat is nu gewoon even wat moeilijker.”

Kun je goed met Jolein praten over je werk? “Ja, zeker. Vooral over het menselijke aspect ervan. Wat ik niet leuk vond, wat niet goed ging, waar ik boos over was. Dat laatste vooral: ‘Ik was weer zo? pissig vandaag!’ Ik ben wel een vuist-op-tafel-type ja. Maar die boosheid is ook zo weer over, het is vaak meer mijn allereerste reactie. En Jolein kent me zo goed, ze weet precies hoe ze me weer rustig moet krijgen. ‘Heb je vandaag al tegen je team gezegd hoe goed ze zijn?’ zegt ze vaak. Dat vindt ze belangrijk en daar heeft ze helemaal gelijk in. Ik zal het vandaag nog even zeggen.”

Je wist direct dat Jolein de ware voor je was. Ben je net zo’n idealist in de liefde als in de politiek? Verbaasd: “Hoe bedoel je?”

Die sterke, vastomlijnde gedachten van hoe een ideale samenleving eruit ziet: heb je die ook voor een ideale relatie? “Nou, wat ik nu heb vind ik redelijk ideaal. Ik weet ook niet waarom ik meteen voelde dat Jolein de ware was, dat zij het moest worden. Dat was gewoon zo. Ik zag haar op het station en dacht: inpakken, strik eromheen, klaar. We luisteren goed naar elkaar, zijn er voor elkaar in voor- en tegenspoed en geven elkaar tegelijkertijd de ruimte om onze doelen te
behalen in het leven.”

Je vriend Jos Olsthoorn vertelde me dat je een ‘onverbeterlijke optimist’ bent. Zijn er dan geen wereldproblemen waar je echt geen uitweg of oplossing voor ziet? Meteen: “Syrie?. Dan denk ik echt: wow. Waar te beginnen. Dat is zo’n complexe kluwen van ellende. Maar dan nog: ook daar moet een uitweg in te vinden zijn op den duur. Alles wat mensen veroorzaakt hebben, kunnen mensen ook weer oplossen. En daarbij: als je niet meer optimistisch bent, hoe kun je dan nog bouwen aan een toekomst?”

Heb je een oplossing voor het probleem terrorisme? “Terrorisme zit in de hoofden van mensen. Dat is niet zo makkelijk op te lossen. Je kunt er wel alles aan doen om aanslagen te voorkomen. Door de best bewapende en getrainde agenten te hebben, door veiligheidsdiensten die in de hoogste paraatheid staan. En door ervoor te zorgen dat jongeren niet meer radicaliseren, dat ze zich verbonden voelen met ons land. Ook een complexe opgave, dat besef ik, maar dat moeten we wel proberen. Je hebt theedrinkers e?n een goede politie nodig. Ik erger me wel eens aan het debat over terrorismebestrijding. Wilders met z’n wappie ideee?n. Hij praat alleen in uitersten: alle moslims het land uit! Preventief opsluiten! De Koran verbieden! Dit is niet mijn Nederland vriend, denk ik dan. We hebben hier vrijheid van godsdienst. En ja, dat betekent ook dat moslims ook onze vr heden en wetten respecteren. Geweld tegen homo’s mag van mij zwaarder bestraft worden. Ik ben een linkse jongen, maar ik ben heel erg trots op Nederland. Dit is een fantastisch land: vrij, sociaal en tolerant. Daar sta ik voor.”

Waar sta je nog meer voor? “Ik wil Nederland veranderen. Het onderwijs hervormen, zodat leerlingen makkelijker doorstromen naar hoger onderwijs. De zorg weer voor iedereen betaalbaar te maken door het eigen risico af te schaffen. Ik wil dat multinationals niet langer belasting ontwijken. Ik wil laten zien dat duurzaamheid niet iets voor groene gekkies is, maar een noodzaak. En waar trouwens ook kolereveel geld mee te verdienen valt, ontdekte ik tijdens een studiereis in de Verenigde Staten. En natuurlijk: de inkomensongelijkheid verkleinen. De Brexit, de opkomst van Trump en Wilders: het komt allemaal voort uit onvrede bij de blanke arbeidersklasse. Omdat ze er in salaris al jaren niet op vooruit gaan, op hun werk weg- geconcurreerd worden. Ik snap die onvrede. Ik sta naast deze mensen. Alleen: als je dan vervolgens wijst naar bijvoorbeeld vluchtelingen of moslims als de schuldigen, kies je verkeerde vijand. Zij zijn niet verantwoordelijk voor de economische crisis, dat waren volgens mij toch echt de banken.”

Je betrekt als geen ander je persoonlijke verhaal en achtergrond in je speeches. Waarom? “Omdat mijn verhaal, mijn achtergrond heeft bepaald hoe ik naar de wereld kijk. En omdat ik de mensen wil meenemen in mijn wereld, zodat ze begrijpen waar mijn standpunten vandaan komen, waarom ik zo denk. Die waarom-vraag heb ik altijd beantwoord willen zien bij politici, maar dat zag ik te weinig. Ik wil dat wel doen. Pas dan is je boodschap echt en helder, vind ik.”

‘Terrorisme zit in de hoofden van mensen; dat is niet zo makkelijk op te lossen’

Het verhaal van Jesse Klaver is inmiddels bekend bij iedereen die de politiek ook maar met e?e?n oog open volgt. Opgegroeid in een jaren ’60 wijk in Roosendaal, zoon van een Nederlands-Indische moeder en een Marokkaanse vader. De vader die, om redenen die hij niet kent, kort na zijn geboorte vertrekt en waar hij sindsdien nooit meer wat van hoort. Zijn moeder, die als alleenstaande vrouw het hoofd boven water houdt door ’s nachts en overdag te werken in meerdere banen, waardoor de kleine Jesse uiteindelijk bij zijn opa en oma woont en zijn moeder om de hoek. Het was een jeugd waarin hij zich ‘ondergedompeld in liefde’ voelde. Een vader heeft hij nooit gemist, want wat je niet kent mis je niet en h had bovendien z n opa. Van z n oma leerde h wat ‘kassian’ was, het Indische woord voor empathie en mededogen. Van z n moeder leerde h wat hard werken was, en dat je alles kon bereiken wat je maar wilde. Maar het was zijn opa, een vredes- en milieuactivist, die hem politiek bewust maakte en hem de wereld om hem heen liet zien door een politieke bril. En die na Kamerdebatten of voordat hij bij Pauw zou zitten altijd even belde.

Vorig jaar is je opa overleden. Dat moet er flink hebben ingehakt. Korte stilte: “Ja. Dat heeft er heel erg ingehakt zelfs. Ik vind het nog steeds moeilijk om er mee om te gaan. Hij was lang ziek, dus ik heb langzaam afscheid van hem genomen. Maar dan nog knaagt het aan je: ben ik wel genoeg langs geweest? Had ik er niet meer kunnen zijn? Ik ben bij zijn sterven geweest, daar ben ik dankbaar voor. De eerste dagen kon ik niet huilen, dat kwam pas op de ochtend van de begrafenis. Alles kwam er ineens uit. Ik heb gelukkig nog wel kunnen spreken. Hij is trots op me, dat weet ik zeker. Al voel ik me nu soms ook weer schuldig dat het leven gewoon doorgaat, dat ik misschien niet genoeg aan hem denk. Maar hij is altijd bij me.”

Hij loopt weer naar zijn bureau, en pakt een fotolijstje met daarin een geschilderd portret. “Hier. Dit is mijn opa. Dus ik hou hem letterlijk bij me. Ik kan hem op de raarste momenten missen. Ik was laatst met mijn zoontje beukennootjes aan het zoeken, maar ik wist even niet meer of je die nou kon eten. Toen pakte ik m’n telefoon, want ik wilde opa bellen, die weet dat soort dingen. Tot ik besefte dat ik dat dus nooit meer kan. Dat is hard.”

Wat voor vader wil je zelf zijn voor je kinderen? “Eentje die er in elk geval voor ze is, zoals mijn opa er voor mij was. Altijd. Die achter ze en naast ze staat. Sinds ik zelf vader ben, kan ik de keuze van mijn eigen vader nog minder begrijpen.”[/blendlebutton]