De wederopstanding van Robert De Niro

Is Robert De Niro de beste filmacteur ooit? Critici die de 70’s en 80’s nog herinneren zeggen volmondig ‘ja’. Welke andere acteur kan de vergelijking überhaupt aan? Dat zijn meer recente keuzes twijfelachtig zijn, is een understatement. Toch zijn de acht films met Martin Scorsese onvergetelijk. De negende, The Irishman, is al een tijdje te bewonderen op Netflix. Tijd voor een hommage, met een kritisch randje.

Onvergetelijke rollen

Het bombastische van Al Capone. De nietsontziende McCauley in een door Michael Mann hevig gestileerd LA. Het berekende van een jonge Vito Corleone. De brute woede van bokser Jake LaMatto. En zelfs de afkeurende blik van schoonvader Jack Byrnes. Zomaar een paar karakters die onvergetelijk zijn gemaakt door Robert De Niro. De 76-jarige is acteur, regisseur, zakenman en tweevoudig Oscarwinnaar. Maar bovenal ‘acteur’.

De Niro begon als Leeuw

De Niro werd geboren op 17 augustus 1943 in New York als zoon van een kunstenaars-echtpaar. Z’n eerste rol is die van de Leeuw in een schoolproductie van The Wizard of Oz. Hij stopt met de middelbare school, maar floreert onder de vleugels van Lee Strasberg – één van de grondleggers van method acting – en daarna bij de befaamde Stella Adler Studio of Acting. Wat Off Broadway-werk volgt en een debuut in een nietszeggend rolletje in het Franse drama Three Rooms in Manhattan. Het is Brian De Palma die een jonge De Niro een kans geeft in met Greetings uit 1968. De doorbraak volgde in ’73 met Martin Scorsese’s Mean Streets. In ’74 volgde nóg een succes als de jonge Vito Corleone in The Godfather Part II. Het leverde De Niro een Oscar op voor Beste Bijrol.

Kleine beweging van de wenkbrauw

Een reputatie die hij bevestigde met Taxi Driver, Raging Bull, Cape Fear, Goodfellas, Casino en Heat. En dan vergeten we er waarschijnlijk nog veel te veel. Het was die meesterlijke balans tussen gevoeligheid en geweld die publiek, critici en filmmakers zo onweerstaanbaar vonden, en nog steeds. Met zoveel charisma en vaardigheid dat hij emotie weet over te brengen met al een beweging van z’n wenkbrauw, een bepaalde blik of die wereldberoemde halve grijns waar imitators zo gretig op losgaan. Scorsese typeerde het ooit als: ‘De Niro kijkt je niet aan, hij neemt je in overweging.’ Zelf omschreef hij zijn manier van werken als volgt: ‘Er is een zekere combinatie van anarchie en discipline in de manier waarop ik werk.’ Voor de criticasters, ja we hebben hem ook in Dirty Grandpa gezien en het doet nog steeds pijn in ons hart.

Method tot het randje

Dat opvliegende, dreigende en onvoorspelbare dreef De Niro aan. Samen met een nietsontziende inzet om op te gaan in zijn karakters. Zo behaalde hij zijn licentie als New York-cabbie en reed door New York om tot zijn karakter te komen als de getroebleerde Vietnam-veteraan en taxichauffeur Travis Bickle. Raging Bull over bokskampioen Jake LaMotta ging nog wat verder. De training als bokser was indrukwekkend en De Niro won zelfs een paar sparring-wedstrijden die LaMotta voor ‘m had opgezet. Het ‘method’-gedeelte kwam pas echt tot uiting in z’n Europeaanse eet-tour van vier maanden. De acteur reisde en at zich een ongans dwars door Europa en kwam ruim 27 kilo aan voor het slot van het Scorsese-drama. Het method-toppunt, voor zover wij dat konden vinden, is toch wel Cape Fear. Hij speelde hierin de veroordeelde verkrachter Max Cady en vijlde speciaal voor die rol zijn tanden korter. Een uitleg? Die krijg je niet van de New Yorker. Of zoals hij zelf zegt: ‘Laat mij doen wat ik doe, dan kun je mij beoordelen op mijn werk in plaats van dat ik mijn werk uitleg.’

Het hele artikel over Robert De Niro is verschenen in JFK 79.

Trailer The Irishman

(Tekst: Jorrit Niels / Beeld: 20th Century Fox, Paramount Pictures, Columbia Pictures, Universal Pictures)