Félix Vallotton, het vuur onder het ijs

Félix Vallotton(1865-1925) was een van de belangrijkste kunstenaars van het fin de siècle. Hij plaatste zichzelf met zijn uitzonderlijke talent in het canon van grote kunstenaars, maar door zijn eigenwijze moderne schilderstijl en donkere karakter, ook altijd in een soort isolement. Gisteren opende het Van Gogh Museum een overzichtstentoonstelling waarin zijn prenten en schilderijen te bewonderen zijn; Felix Vallotton, het vuur onder het ijs. JFK had het genoegen de tentoonstelling te bekijken nog voordat deze voor het grote publiek werd geopend en werd vooral betoverd door Vallotton’s naakten. 

Félix Vallotton heeft meer dan eens de complexe relatie tussen mannen en vrouwen verbeeld in zijn kunst. Hij schilderde metaforen voor de eeuwige strijd tussen man en vrouw en de satanische liefde die beiden verbindt. Vallotton was getrouwd en leidde een gezinsleven dat niet strookte met zijn vrije ideologie, hij hekelde burgerlijke conventies en-idealen. Het getrouwde leven zal hem op veel momenten hebben verstikt, het was enerzijds als een veilige en warme basis maar anderzijds als een val waarin zijn vrouw een belangrijke en tegenstrijdige rol speelde. Het beeld van vrouwen als dominante en gevaarlijke, maar ook als verleidelijke wezens, komt overeen met het gevoel dat veel mannen hadden bij de emancipatiegolf aan het einde van de 19e eeuw.

“Er schuilt gevaar en geweld in de beloften van deze betoverende wezens, afstammelingen van Eva, erfgenamen van de duistere machten van de heldinnen uit de oudheid en van de moderne heksen. Achter het verlangen dat ze opwekken, loert de dreiging van vernietiging.”

Op de dag van de liefde is dit misschien niet de meest romantische manier om naar prachtige 19e eeuwse naakten te kijken maar het voegt een zekere spanning en gelaagdheid toe aan het gladde oppervlak. Deze spanning en dreiging van het verleidelijke dat sluimert onder de ongenaakbare schoonheid is Vallotton’s ‘vuur onder het ijs’. Zie hieronder Liggend naakt op een rood kleed (1909), Naakt met groene sjaal (1914), De rust (1911) en Vrouw met papegaai (1909-1913).

De tentoonstelling is onderverdeeld in 7 thema’s waar ‘Bevroren Erotiek’ er één van is. Er is nog heel veel meer moois te zien en de tentoonstelling biedt een goed beeld van de variëteit binnen het oeuvre van Vallotton. Félix Vallotton, het vuur onder het ijs is tot en met 1 juni te zien in het Van Gogh Museum.