Rutger Hauer: “Het klontert hier en daar, dat geef ik toe”

In juli overleed Nederlands grootste filmster op 75-jarige leeftijd. Veel te vroeg en daarom kijken we nog één keer terug. Niet met de zoveelste In Memoriam, maar met een eerbetoon en een terugblik op onze ontmoetingen met Rutger Hauer. Waar altijd één citaat terugkwam: ‘Het beste moet nog komen.’

Presence

De meest bijzondere acteur die ik in de afgelopen elf jaar heb gesproken er één van eigen bodem: Rutger Hauer. De eerste keer dat ik ‘m sprak was dat voor de release van Blade Runner: The Final Cut op dvd. Überhaupt één van de beste sci-fi’s ooit, met een meesterlijke wereld waar je vanaf de eerste minuut in zakt en Hauer die Harrison Ford compleet van het scherm speelt.

De ontmoeting was in het Amstel hotel op een regenachtige ochtend in maart. We hadden een dagdeel met de toen 64-jarige Hauer. Eerst zo’n 50 minuten interview en daarna had fotograaf Rik Romkes nog een shoot van een paar uur. Eén die we hadden voorbereid met een verkenningstocht de week ervoor.

Het voordeel is dat ik met een interview altijd na de eerste vraag wel m’n zenuwen kwijt ben, maar als je als 12-jarige Blade Runner hebt gezien, dan zit Roy Batty in je geheugen gegrift. Toch viel het me al direct op dat de 1.87m lange Hauer verrassend zachtaardig was. Die priemende blauwe ogen in combinatie met een glimlach die altijd op het punt stond van doorbreken.

Voeg daarbij het grootse van z’n postuur en die enorme handen met een stevige handdruk en je snapte direct waarom hij op film zo’n presence had. Een filmografie waar het nu niet direct om draait in dit stuk. Natuurlijk mogen Floris, Turks Fruit, Soldaat van Oranje, Blade Runner, The Hitcher en Blind Fury niet worden vergeten, maar wat indruk maakte was de man zelf.

Hij praatte met zo’n enthousiasme en drive alsof hij nog zijn hele carrière voor zich had. Hij ging compleet mee in het enthousiasme dat ik hoopte uit te stralen met mijn interesse en Rik met de plannen die hij had voor de fotoshoot.

Afstandelijkheid

Altijd in voor wat nieuws – zie je terug in zijn cv – en voelde zich niet te beroerd om te helpen met de shoot. Eerst even een paar vragen van toen om wat van Hauer zelf te horen. Zoals over het Amstel, zijn vaste plek in Amsterdam.

Hauer: ‘Ze doen hier altijd erg hun best om een kamer met uitzicht op de Magere Brug voor me te regelen. Daar word ik sentimenteel van, want ik heb mijn jeugd hier om de hoek doorgebracht. Elke zomer sprongen we van die brug in het water om weer omhoog te komen tussen de drollen. Ik was toen al een avonturier en ontdekkingsreiziger. Ik zwierf door Amsterdam op zoek naar van alles.’

Een zoektocht die je hebt doorgezet… ‘Absoluut. Ik heb vanaf het begin van m’n carrière mijn eigen route bepaald. Altijd goed geschift in het aanbod dat ik kreeg. Heel instinctief, dat heb ik van mijn moeder. Het klontert hier en daar, dat geef ik toe maar dat hoort erbij. Dan nog blijft het werk altijd op z’n minst alleraardig en vaak geweldig.’

Je hebt een aura van afstandelijkheid. Ongrijpbaar zelfs. Klopt dat? ‘Ik lees iemand met al mijn zintuigen, dat gaat heel snel. Dat afstandelijke hoor ik vaker van mensen. En dat ze me daarom niet aardig vinden. Ook omdat ik intens ben, dat schrikt mensen af. Dan denk ik, oké, dat moet dan maar, fuck it. De mensen die er toe doen, weten hoe ik ben.’

Je zoekt niet vaak de publiciteit op. ‘Ik vind niet dat je mensen alles moet uitleggen. En die interviews, tja, van alles wat ik terugzie en –lees, vind ik maar tien procent echt de moeite waard. Voor de rest denk ik, jongen, dat had je niet moeten zeggen.’

Is Roy Batty in Blade Runner je beste rol? ‘Roy is één van m’n beste rollen. Een keerpunt in mijn leven. Ik heb daar zo’n plezier gehad. Met die tears in the rain slotmonoloog als hoogtepunt.’

Welke films vielen tegen? ‘Dat zijn er twee. Eén die ik voor mij hou en Nighthawks met Sylvester Stallone. Dat was heel erg zwaar, ik was daar terwijl mijn beste vriend en mijn moeder doodgingen. Met een enorm irritante Stallone die liet merken dat hij de grote Hollywoodster was. Maar ik heb zulke leuke rollen gespeeld! De helft daarvan heeft Nederland niet eens gehaald. Neem Blind Fury. Zo fucking leuk. Dat losse, beetje rare, drollerige, ligt mij heel erg. Net zoals The Hitcher. Zo af en toe heb ik een film die iets teweeg brengt. Die het overleeft.’

Maar afwisseling is belangrijk. ‘Ook al zijn het missers, daarvan betaal ik ook al jaren lekker m’n huur. Een platte actiefilm, een kleine experimentele film en dan weer twee blockbusters. Geweldig dat die afwisseling kan. Ik durf dingen aan. De films die je het leukste vind om te maken, zijn niet altijd de succesvolste.’

Wat is jouw kracht? ‘De kracht die uit mij komt. Ik heb een sterke aanwezigheid op het doek en dat bedoel ik niet arrogant. Door rust te vinden in wat ik doe, werkt het.’

Wat heeft Amerika je gegeven? ‘Een leven als acteur. Ik ben altijd aan het werk gebleven. Ik ben enorm trots dat ik al bijna dertig jaar prettig kan leven van dit werk.’

Tweede Helft

Dat enthousiasme zag ik ook terug in de andere ontmoetingen. Hoe oud hij ook was, hoe indrukwekkend zijn oeuvre, ergens was Hauer altijd op zoek naar wat nieuws. Wilde met jonge honden werken en zag zichzelf ergens toch altijd met nog driekwart van z’n carrière voor zich.

Dat zag je ook een paar jaar na het Amstel hotel-interview. Dit keer in het Mövenpick hotel, waaraan hij nu de voorkeur gaf omdat het daar ‘zo lekker rustig was’. ‘Niemand die aan je kop zeurt’.

Toen – in 2011 – voorspelde hij al het belang van internet. ‘Ik denk dat film, zoals we dat nu kennen, ophoudt te bestaan. Tussen arthouse en commerciële films komt de internetrelease. Misschien op een wat kleinere schaal, maar er komt zo plek voor interessante makers. Jammer? Tja, bij vooruitgang verlies je dingen én je vindt weer nieuwe dingen.’

Toch is er één ding wat Hauer helaas nooit is gelukt: een film regisseren. Tijdens onze ontmoetingen was hij altijd bezig met zijn eerste regieklus, maar financiering was lastig. De film had Changing Fortunes moeten zijn over W.O. II-held en Nederlandse bankier Wally van Hall.

Dat is er niet van gekomen – wel was er in 2018 een verfilming van het verhaal met Jacob Derwig en Barry Atsma in Bankier van het Verzet – toch werkte Hauer tot het laatst door. Van een Russisch-Chinese epic en een Poolse videogame tot aan een rol in een nieuwe versie van A Christmas Carol.

Over de reden waarom hij nog steeds die drang had om z’n horizon te verbreden, was hij duidelijk: ‘Op een gegeven moment ging ik nadenken over hoe lang ik nog had. De tijd gaat snel, dus misschien moet ik nog wat meer doen. Dus ben ik een goed doel begonnen (Starfish Association red.), een website en ben ik masterclasses gaan geven. Ik wil ook iets teruggeven in deze tweede helft van m’n carrière.’

Niet van suiker

Hoewel zijn debuut als filmregisseur jammer genoeg is uitgebleven, is het Hauer tot het laatst gelukt – precies 50 jaar na zijn debuut als Floris – wat hij zich altijd had voorgenomen. Niet afhankelijk zijn. ‘Niet voor het veilige kiezen’, zoals hij het zelf omschreef. ‘Er is altijd ruimte om uit te vinden wat jou als persoon voedt en voldoening geeft. Het beste moet nog komen’.

Dat laatste zei hij eerder, lopend door de gangen van het Amstel hotel. We hadden een gehaaste shoot verwacht, want Hauer had een volle agenda in Amsterdam. Toch nam hij alle tijd voor fotograaf Rik Romkes en z’n assistent. Ik sjouwde wat met statieven toen we een shot opzette bij de bar van het Amstel. Toen ik mij omdraaide om de rest te halen zag ik Hauer al naar beneden komen met twee statieven en die welbekende grijns. ‘Ja, beetje vaart erin is lekker toch?’

Vanaf dat moment kon hij bij ons eigenlijk niets meer fout doen. We gingen ver over onze tijd heen. Hij boog zich samen met Rik over z’n laptop om de foto’s te bekijken. Linkerhand op Riks schouder waar een lichte klop betekende dat hij dat shot wel mooi vond.

Die keuze en het resultaat van toen zie je op de cover van JFK #78. Was het mijn beste interview en waren het Riks beste foto’s? Waarschijnlijk niet. Wel één van onze meest bijzondere. Eén die we afsloten toen we eigenlijk nog een foto buiten wilde hebben, maar het regende.

Hauer stapte met grote passen door de lounge bij het terras, opende de deur en voelde een lichte regen. Wilden wij ‘m niet aandoen, maar hij zag het probleem niet. Deed een sjaal om en stapte naar buiten terwijl de regen steeds harder werd. ‘Geen probleem, laten we dit doen joh. Ik ben niet van suiker, jullie wel?’

(Tekst: Jorrit Niels / Fotografie: Rik Romkes / Beeld: Warner Bros., HBO Pictures, Universal Pictures)