Dit zwarte gat vuurt straalstromen af zo groot als 140 maal de Melkweg

Astronomen hebben een opmerkelijke ontdekking gedaan: een zwart gat dat straalstromen uitspuwt die maar liefst 140 keer groter zijn dan ons Melkwegstelsel. Ja, dat lees je goed, zelfs de Death Star kan hier niet mee concurreren. Dit is de grootste materiestroom die ooit door mensen is waargenomen in het heelal en deze is gevonden door een team onder leiding van de Nederlander Martijn Oei.

Martijn Oei, zei ongetwijfeld ‘oei’, toen hij de megastructuur – genaamd Porphyrion – had ontdekt. Porphyrion bestaat uit twee straalstromen die aan beide zijden van het zwarte gat ontspringen. Het onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature, waaruit blijkt dat deze straalstromen tussen 7,4 en 9,3 miljard jaar geleden zijn ontstaan. Wat weten we nog meer?

Zwarte gaten en straalstromen

Zwarte gaten staan bekend om hun enorme zwaartekracht, waardoor ze materie, zoals sterren, gas en stof, aantrekken. Maar niet alles wat in de buurt van een zwart gat komt, wordt opgeslokt. Een klein deel van de materie ontsnapt in de vorm van straalstromen, ook wel ‘jets’ genoemd. Deze worden met ongelooflijke snelheid van het zwarte gat afgeschoten, zowel naar boven als naar beneden. Het bijzondere aan deze ontdekking is de gigantische omvang van de straalstromen, die samen een lengte van 140 keer de Melkweg beslaan. Zwarte gaten en straalstromen, hoe ontdek je zoiets?

View this post on Instagram

A post shared by de Volkskrant (@de_volkskrant)

Ontdekking met LOFAR-telescoop

De ontdekking werd gedaan door een team van onderzoekers onder leiding van de Nederlandse astronoom Martijn Oei van het California Institute of Technology. Ze gebruikten de Europese radiotelescoop LOFAR, waarvan het zwaartepunt in het Drentse Exloo ligt. LOFAR heeft een uniek vermogen om grote structuren in het universum te detecteren. In 2022 ontdekte ditzelfde team een ander gigantisch object, Alcyoneus, dat honderd keer zo groot is als de Melkweg. Ditmaal leverde hun onderzoek zo’n 8.000 nieuwe megastructuren op, waarvan Porphyrion de grootste is.

Lees ook: Zo ziet een zonsondergang eruit op Mars

Energie en invloed op het kosmische web

Volgens astronoom Sera Markoff van de Universiteit van Amsterdam, die niet betrokken was bij het onderzoek, is de hoeveelheid energie in deze straalstromen ‘krankzinnig’. Ze schat dat de energie 100 miljard keer sterker is dan die van een typische supernova. De overweldigende kracht van deze straalstromen kan mogelijk invloed hebben gehad op de vorming van het kosmische web, het netwerk van sterrenstelsels in het universum.

Magnetisme in het heelal

Een belangrijk aspect van de straalstromen is het magnetisme dat ze de ruimte in sturen. De onderzoekers zijn vooral geïnteresseerd in hoe dit magnetisme door het kosmische web reist en uiteindelijk sterrenstelsels, sterren en planeten beïnvloedt. Oei benadrukt het belang van magnetisme voor het leven op aarde, en de vraag waar dit magnetisme precies begint. Hij vermoedt dat straalstromen van zwarte gaten mogelijk aan de basis liggen van dit fenomeen, en dat wil hij verder onderzoeken.

In de komende jaren zal verder onderzoek naar Porphyrion en soortgelijke structuren wellicht meer inzicht geven in de invloed van zwarte gaten op het universum.

Komeet groter dan Mount Everest onderweg naar Nederland