Het basisinkomen, wat is het en waar is het een alternatief voor?

Misschien heb je de term ‘basisinkomen’ de laatste tijd voorbij zien komen. De media schrijft en discussieert over de term, maar wat is het precies? En waarom wordt er überhaupt over gesproken? Het basisinkomen kan namelijk een mogelijk alternatief zijn voor het huidige toeslagensysteem in Nederland.

Kijk, dat verduidelijkt de term ‘basisinkomen’ al een beetje. Maar hoe ziet zo’n mogelijk alternatief voor het huidige toeslagensysteem er dan uit? En wat zijn de voor- en nadelen van zo’n basisinkomen vergeleken met het huidige toeslagensysteem? Hieronder zetten we een paar interessante feiten op een rij.

Het huidige, ‘falende’ toeslagensysteem

In Nederland kun je recht hebben op toeslagen. Denk aan huurtoeslag, zorgtoeslag, kinderopvangtoeslag, kindgebonden budget, enzovoort. Deze toeslagen kun je ontvangen als je een laag inkomen hebt. Met andere woorden: als je een steuntje in de rug nodig hebt, dan kun je dat krijgen van de Nederlandse overheid. Maar als je als werkende Nederlander een hoger inkomen hebt, dan heb je geen recht op deze toeslagen. Dus als je meer gaat verdienen, kunnen toeslagen wegvallen. En dat brengt ons tot een boeiend vraagstuk: is het dan nog interessant om meer te gaan werken?

Lees ook: Hoeveel belasting betaal je over vakantiegeld?

Het huidige toeslagensysteem wordt om deze reden bekritiseerd, omdat het een ‘falend systeem’ zou zijn. Daarom haalt De Correspondent nu het basisinkomen aan. De Correspondent is een online journalistiek platform gevestigd in Amsterdam. Volgens Correspondent-auteurs Rutger Bregman en Simon van Teutem zou het basisinkomen weleens een alternatief kunnen zijn voor het ‘falende toeslagensysteem’.

Wat is het basisinkomen?

Maar wat is het basisinkomen precies? Het idee is heel simpel: je geeft mensen een vast bedrag om maandelijks mee rond te komen. Dus geen toeslagen voor specifieke zaken, maar gewoon een vast bedrag voor alles. In de VS hebben ze geëxperimenteerd met zo’n basisinkomen via een driejarig onderzoek.

In de VS ontving een groep van duizend mensen drie jaar lang een vast maandelijks bedrag van 1.000 dollar, terwijl een andere groep iedere maand 50 dollar ontving. Deze bedragen werden voornamelijk gebruikt voor huur, eten, vervoer en soortgelijke zaken. Het basisinkomen dient, net als het toeslagensysteem, om de bevolking te helpen.

Lees ook: Hoeveel cash geld mag je in huis hebben?

Maar uit het onderzoek blijkt dat het basisinkomen geen wondermiddel is. ‘Gratis geld’ zou bijvoorbeeld niet aanmoedigen om te gaan werken. Minder werkenden betekent minder belastinginkomsten voor voorzieningen als onderwijs en zorg. Ook zouden mensen financieel ‘te afhankelijk’ worden van de overheid door zo’n basisinkomen. Dit zijn enkele argumenten tegen.

Er waren echter ook voordelen. Door het basisinkomen konden mensen met kinderen bijvoorbeeld iets minder werken, zodat ze meer tijd hadden voor hun kinderen. Ook zagen de onderzoekers dat werkenden ‘betaald werk’ omruilden voor ‘onbetaald werk’. Daarnaast werd in het eerste jaar van het ontvangen van een basisinkomen een daling in stressniveaus geconstateerd. Dit zijn dan weer enkele voordelen van het basisinkomen.

Testen in Nederland?

Uit het Amerikaanse onderzoek valt geen duidelijke conclusie te trekken. Het basisinkomen heeft voor- en nadelen, dat blijkt. Het is in ieder geval geen ‘wondermiddel’. Toch vindt Correspondent-redacteur Simon van Teutem dat het basisinkomen de moeite waard is om mee te experimenteren in Nederland. Ja, gratis geld is duur. Maar het huidige toeslagensysteem is ook duur. Het is nog maar de vraag of er in Nederland een grootschalig experiment met het basisinkomen zal worden uitgevoerd. De tijd zal het leren.

Rijken worden rijker: zoveel geld heb je nodig om tot de rijkste 1 procent te horen